1947 – „ZŁOTA KSIĘGA” INŻ. RUTKOWSKIEGO, BUDOWNICZEGO KOŚCIOŁA NA ŁOSIÓWCE
Budynek kościoła na Łosiówce (na piętrze) wraz z salą teatralną (na parterze) zostały zbudowane w stanie surowym w latach 1936-1938 oraz wykończone wewnątrz w latach 1945-1947. Budowę obiektu rozpoczęto 19 września 1936 r. 30 marca 1938 r. zakończono budowę dachu nad budynkiem. Roboty wykończeniowe przerwał najpierw brak pieniędzy, a potem II wojna światowa. W czasie wojny budynek pozostawał w stanie surowym. Na dole klerycy mieli „salę rekreacyjną” (zgodnie z pierwotnym założeniem tego pomieszczenia), co zabezpieczało ich przed wzrokiem okupanta niemieckiego inwigilującego systematycznie posesję przy ul. Tynieckiej 39. Natomiast na piętrze zlokalizowano magazyn żywnościowy dla okolicznej ludności. Po częściowym odzyskaniu niepodległości w grudniu 1945 r. oddano do użytku najpierw salę na dole jako salę w pierwszym rzędzie teatralną, a dwa lata później również kościół.
Powstanie tego obiektu religijno-kulturowego możliwe było dzięki Opatrzności Bożej oraz wspólnemu wysiłkowi i wkładowi materialnemu wielu osób. Wśród nich jest na pewno ks. Jan Mickuń, główny fundator budynku wraz z przedstawicielami Polonii amerykańskiej oraz innymi dobrodziejami dzieła salezjańskiego na Łosiówce w Krakowie. W tym gronie są też salezjanie żyjący i pracujący w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku, którzy włączali się również do pomocy przy trwających pracach budowlanych.Wśród tych, którzy fizycznie przyczynili się do powstania świątyni i sali teatralnej są też robotnicy, którzy byli zatrudnieni w Przedsiębiorstwie Robót Żelbetonowych, Murarskich i Ciesielskich Piotra Kramarczyka. Do naszych czasów zachowała się oferta na wykonanie robót budowlanych tejże firmy, która swoją siedzibę miała ówcześnie w Krakowie, przy ul. Rolnej 11. Budowlańcy pracowali pod kierunkiem architekta dyplomowanego inż. Tadeusza Władysława Rutkowskiego (1906-1981), który był głównym wykonawcą robót. Wniosek taki można wysnuć z napisu na zdjęciu wiechy budowlanej z jesieni (najprawdopodobniej z listopada) 1937 r. (por. zdjęcie). Inż. Rutkowski miał do pomocy dwóch inżynierów, którzy byli kierownikami budowy – inżyniera architekta Stanisława Filipkiewicza i projektanta wznoszonej budowli architekta Mariana Gąsowskiego (o autorstwie projektu tego ostatniego świadczy zachowana kopia listu Kapituły domowej salezjanów z Łosiówki do Rzymu z 31.07.1937 r.).
Tadeusz urodził się 20 maja 1906 r. w Bochni. Następnie razem z rodzicami przeprowadził się do Krakowa, na Dębniki, na ul. Tyniecką nr 1. Rutkowski ukończył studia na wydziale architektury odział ogólny Politechniki warszawskiej (2.06.1938), gdzie odbył też asystenturę u prof. Adolfa Szyszko-Bohusza. W 1935 r. założył w Krakowie własną firmę inżynieryjno-budowlaną. Pełnił też funkcję architekta powiatu bocheńskiego. Firma Rutkowskiego zaprojektowała i prowadziła budowy w pierwszym rzędzie na terenie miast Bochnia i Kraków oraz ich okolicy, ale także realizowała zlecenia na terenie południowej Polski.
Efekty swojej pracy na Łosiówce inżynier Tadeusz W. Rutkowski postanowił upamiętnić w założonej z tej okazji księdze pamiątkowej zatytułowanej na okładce „Złota Księga”. Wewnątrz księga zapisywana była na prawych stronach, gdy lewe strony pozostały czyste. Na stronie tytułowej znajduje się najpierw dedykacja od rodziców dla inżyniera. Następnie w księdze znajdują się dwie strony omawiające poświecenie budynku kościoła (tzw. kaplicy zewnętrznej) i sali rekreacyjnej (teatralnej) na Łosiówce w Krakowie.
Na pierwszej z nich znajduje się zdjęcie z 4 maja 1947 r., na którym kard. Adam Sapieha stoi przed ścianą przednią budynku kościoła, w miejscu obecnych schodów zewnętrznych. Otoczony jest salezjanami. Pod zdjęciem zamieszczona jest odręczna dedykacja ks. kardynała: „P. Inż. Tadeuszowi Władysławowi Rutkowskiemu życzy łask Bożych i błogosławi, Kard. Sapieha. Kraków, 20.12.47 r.”
Na kolejnej stronie jest wpis pamiątkowy zajmujący większą część karty. Po lewej stronie, wzdłuż brzegu stronicy, przyklejonych jest od góry do dołu pięć małych zdjęć dokumentujących kolejne etapy poświęcenia. Cztery z nich przedstawiają modlitwy poświęcenia na zewnątrz budynku, w tym procesję wokół kościoła. Na ostatnim zdjęciu jest uwieczniona modlitwa kardynała z salezjanami przed ołtarzem wewnątrz kościoła.
Dedykacja (zapis oryginalny) rozpoczyna się tytułem: „POŚWIĘCENIE KAPLICY XX SALEZJANÓW W DĘBNIKACH”.
Pod nim jest wiersz, który powstał z okazji zakończenia budowy murów i był napisany po raz pierwszy na wiesze budowlanej zawieszonej przez robotników na budowli w listopadzie 1937 r. (por. zdjęcie):
TE MURY GŁOSIĆ BĘDĄ,
ŻE SĄ LUDZIE CZYNU.
CO NIE CZEKAJĄ NA NAGRODY,
LUB LIŚCIE WAWRZYNU.
TE MURY GŁOSIĆ BĘDĄ,
ŻEŚMY SŁUGI BOŻE,
ŻE POŚWIĘCENIE, PRACA,
WIELE ZDZIAŁAĆ MOŻE.
Jeszcze niżej zamieszczone są życzenia otoczone dużymi wykrzyknikami:
„J.WIELMOŻNEMU PANU INŻYNIEROWI T. RUTKOWSKIEMU, DZIĘKUJĄC ZA TAK ŻYCZLIWĄ WSPÓŁPRACĘ PRZY BUDOWIE KAPLICY SALEZJAŃSKIEGO INSTYTUTU TEOLOGICZNEGO W KRAKOWIE KU CZCI NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY WSPOMOŻYCIELKI WIERNYCH – ŻYCZĄ BY TA NAJŚW. WSPOMOŻYCIELKA I ŚW. JAN BOSKO, MIELI CAŁĄ JEGO PRZEZACNĄ RODZINĘ W SZCZEGÓLNEJ OPIECE ORAZ BŁOGOSŁAWILI MU W DALSZYCH JEGO PEŁNYCH INICJATYWY PRACACH. KSIĘŻA SALEZJANIE”.
Pod przytoczonym tekstem są trzy podpisy: ks. Jan St. Ślósarczyk, inspektor salezjanów; ks. Stanisław Pływaczyk, dyrektor; ks. Julian Hoppe, prefekt oraz miejsce i data – KRAKÓW, 4.V.1947.
Obydwie daty zapisane na omawianych kartach wskazują, że najpierw salezjanie zaproponowali inż. Rutkowskiemu wpis pamiątkowy, a potem pan Tadeusz w ramach audiencji u ks. kardynała otrzymał wpis biskupa krakowskiego wraz z błogosławieństwem. W międzyczasie dodano też dedykację rodziców dla inż. Tadeusza Władysława Rutkowskiego.
„Złota Księga” poza tym jest niestety prawie pusta. Obejmuje jeszcze tylko jedną budowę – wieżę chłodniczą w Jaworznie, której ukończenie świętowano 28 listopada 1947 r. i upamiętniono podobnymi wpisami jak te z Łosiówki (analogiczny układ fotografii, wiersz i podpisy). Zdarzyła się bowiem tragedia. Uciskaną przez komunistów tzw. domiarami firmę w grudniu tego roku musiał inż. Rutkowski zamknąć, a pracowników zwolnić.
Należy nadmienić, że istnieje też album fotograficzny firmy Rutkowskich zrekonstruowany przez syna bohatera, też inżyniera, Tadeusza Olgierda Rutkowskiego. Wcześniej bowiem był założony przez Tadeusza seniora album dokonań budowlanych jego firmy, ale w czasie ostrzału artyleryjskiego w styczniu 1945 r. domu w którym mieszkali, został on częściowo zniszczony. W albumie są cztery strony obrazujące budowę i poświęcenie kościoła na Łosiówce. Na pierwszej z nich znajduje się pocztówka z makietą kościoła oraz cztery małe fotografie z poświęcenia budynku, różne od tych zamieszczonych w „Złotej księdze”. Na kolejnych trzech stronach są zamieszczone zdjęcia dokumentujące kolejne etapy budowy kościoła (sześć, sześć i pięć fotografii).
Wśród fotografii z drugiego albumu warto zwrócić uwagę na dwie, które zostały wykonane najprawdopodobniej w listopadzie 1937 r., kiedy ukończono budowę murów. Pierwsza z nich przedstawia budowlańców wraz z salezjanami, wśród których w centrum stoi inż. Rutkowski. Druga przedstawia zbliżenie napisu na wiesze budowlanej, który brzmi (zapis oryginalny):
ŻE SĄ LUDZIE CZYNU. CO NIE CZEKAJĄ NA NAGRODY, LUB LIŚCIE WAWRZYNU. TE MURY GŁOSIĆ BĘDĄ, ŻEŚMY SŁUGI BOŻE, ŻE POŚWIĘCENIE, PRACA, WIELE ZDZIAŁAĆ MOŻE/
NIECH ŻYJĄ/ Wspaniałomyślny fundator kaplicy/ Przewiel.[ebny] ks. JAN MICKUŃ, Prob.[oszcz] z Ameryki/ Przewielebni Księża:/ Ks. Inspektor ADAM CIEŚLAR/ Ks. Inspektor Stan.[isław] Pływaczyk/ Ks. Prokurator Józef Strauch/ Ks. Prokurator Dr Wojc.[iech] Balawajder/ Ks. Dyrektor Jan Pietrzak/ Ks. Dyrektor Dr Ignacy Antonowicz/ Ks. Prefekt Inż. Włodz.[imierz] Szembek/ Księża, Teologowie i Współbracia Zakładu/
J.[aśnie] W.[ielmożni] Panowie/ kierownicy budowy: inż. arch. Stanisław Filipkiewicz/ arch. Marjan Gąsowski/ Wykonawca: Arch. Dypl. Tad.[eusz] Rutkowski/
„SZCZĘŚĆ BOŻE” temu domowi życzą wdzięczni murarze, cieśle i robotnicy.
ks. dr Robert Bieleń sdb